BANKART LEZYONU NEDİR?
TEKRARLAYAN OMUZ ÇIKIĞI
Omuz insan vücudundaki en geniş hareket açıklığına (oynak) sahip bir eklemdir. Bu eklem ; üç temel ve iki fonksiyonel olmak üzere, toplam beş eklemden oluşmaktadır.Bu beş eklem uyumlu bir koordinasyonla hareket ederek, kola mükemmel bir hareket kapasitesi sağlamaktadır.
Bu kadar geniş hareket açıklığına sahip bir eklemin yerinden çıkmamasının sebebi temel olarak labrum olmak üzere kapsül ve asıcı - stabilize edici bağlar sayesinde mümkün olmaktadır. Labrum, omuz eklemi yuvasının (glenoid) etrafını daire şeklinde saran sert kıkırdak benzeri kauçuk kıvamında bir yapıdır.
Omzun bu kadar geniş bir hareket açıklığına sahip olması sebebi ile yaralanma ya da aşırı kullanmaya bağlı olarak omuz hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Tekrarlayan omuz çıkıklığına; Bankart lezyonu yani labrum yapısının kemik dokudan iyileşemeyecek derecede ayrılması denmektedir. Bazen bu ayrışma kısmen kemik doku ayrışması ile beraber de olabilir.
Omuz ilk çıktığında derhal doktora başvurulması gerekmektedir. Ortopedi uzmanınca çıkığın yerleştirilmesi rahat bir şekilde gerçekleştirilemez ise yerleştirme işlemi kısmi genel anestezi verilerek hasta rahatlatılarak gerçekleştirilir. Çıkık yerine yerleştirildikten sonra omuz 3-4 hafta tesbit (velpau bandajı) edilir. Bu tesbit iyileşebilecek dokuların iyileşmesine olanak verir. Tesbit sonrası omuz çevresi kaslarının kuvvetlendirilmesi tekrarlayacak omuz çıkığını önlemede önemlidir. Ayrıca bu hastalara sonrasında radyolojik görüntüleme tetkiği (MRG) gerçekleştirilmeli oluşan çıkıkta kalıcı iyileşmeyecek hasar var ise tespit edilmelidir. Çünkü bu tedaviye rağmen omuzda kalıcı hasar var ise yeniden çıkabilir.
Genellikle ilk çıkık 20 yaş ve altında gerçekleşmiş ise tekrar çıkma ihtimali % 85’ler üzerindedir.20 yaş ve altı kişilerde ilk omuz çıkığı gerçekleşince artroskopik ( kapalı kameralı) cerrahi müdahale ile omuz çevresindeki kas, tendon bağ ve kapsül yapılarına zarar vermeden yırtılan labrumun özel dikişler ile dikilerek iyileşmesine imkan verilmesi önerilmektedir.
20 yaş üzeri hastalarda ise ilk omuz çıkığı sonrası kemik yapıdan ayrılan labrum çok ileri derecede yırtılmamış ve uygun bir tedavi uygulanmış ise tekrarlayan çıkık gerçekleşme ihtimali azalmaktadır. Ancak bu hastalarda tekrarlayan ikinci ya da daha fazla çıkık gerçekleşiyor ise; omuzun dengesini sağlayan dokuların bir kısmının ya da hepsinin iyileşemediği radyolojik tetkikler anlaşılabilir.
Tekrarlayan omuz çıkıkları zamanla eklemde bozulma ve kireçlenmelere neden olabildiği gibi omuz çevresi kas ve tendonlarda kalıcı hasarlara sebep. Bu nedenle tekrarlayan omuz çıkıklarında cerrahi tedavi ile omuzun tekrarlayan çıkıklarının önüne geçilmesi önerilir.
Bazı hastalarda da önemli bir travma öyküsü olmadan, günlük aktivasyon yada basit zorlayıcı olmayan spor ya da fiziksel aktiviteler sırasında omuz ekleminin fazla zorlanması ile oluşan (bir nesneyi fırlatma - ters bir hareket ve benzeri) ilk omuz çıkığı oluşmuş ise bu hastaların tedavisinde öncelikle fizik tedavi denenmeli tekrarlıyor ise radyolojik tetkikler ile sorun ortaya konup iyi ve deneyimli uzmanlarca artroskopik ( kapalı kameralı) cerrahi yöntemle tedavi edilebilmektedir.
Kimi hastalar ise omuzlarını istemli olarak öne ve arkaya çıkarıp yerine yerleştirirler. Bu tür hastalar ikna edilmeli gerekirse psikolojik tedavi için yönlendirilmelidir. Çünkü bu çıkık eylemini istemli gerçekleştiren hastalarda cerrahi tedaviye uyumsuzluklarından dolayı başarı şansı oldukça düşüktür.
Omuz çıkığı gerçekleşen hastalarda cerrahi tedavi olarak açık tamir ya da kapalı (artroskopik ) seçenekler bulunmaktadır.
Açık cerrahi işlemler; mevcut hasarlı bölgeye ulaşmak için omuz çevresindeki kas tendon ve diğer bağ dokulara zarar verme ihtimalinin yüksek olması ayrıca hastanede yatış süresini uzatması ve müdahale edilen hastanın normal hayatına dönüş süresini uzatması sebebi ile artroskopik ( kapalı kameralı) olarak onarımı mümkün olmayan yırtıklarda yada artroskopik müdahalenin başarılı olmadığı hastalarda tercih edilmesi daha mantıklıdır.
Artroskopik (kapalı kameralı) cerrahi yöntemler teknolojik ekipman gereksinimi gerektiren ve oldukça zor ve özel bir eğitim gerektiren bir işlemdir. Ancak bu cerrahi yöntemle omuzdaki ek patolojilerede müdahale edilmesi , kısa süreli hastanede yatış gerekliliği , ameliyat sonrası ağrı şikayetlerinin daha az olması, ameliyat sonrası fizik tedavisinin kolay olması , omuz ekleminde hareket kısıtlılığı oluşma ihtimalinin düşük olması ve ameliyat süresinin kısa olması avantajları olarak sayılabilir. Artroskopik cerrahi yöntemin başarı oranı iyi ellerde %90’ların üzerinde olduğunu bildiren pek çok yayın bulunmaktadır.
Bu ameliyat sonrasında kol 4 hafta askıda (velpau bandajı) kalır bu askı ile yemek yeme , bilgisayar kullanma yazı yazma gibi işlemleri gerçekleştirebilir. Bu sürede günde 3 kez verilen omuz egzersizleri kontrollü bir şekilde yapılır. Hasta 5-10 günden sonra kişisel bakım ve günlük temel aktivitelerini gerçekleştirebilir.>
4-6 haftalarda kısmi aktif hareketler başlanır. 6-10. Haftalar sonrasında ise aktif hareketler yaptırılır. 10 ve 12. haftalar sonrasında ise omuz hareketlerinden fırlatma hareketi dışındaki tüm hareketler serbest bırakılır. 12-16. haftalardan sonra ise tüm hareketlere izin verilir. Hastanın basit sporlarına (kolu baş üstünde kullanması gerekmeyen spor dalları , futbol ve benzeri)16. Haftada izin verilir. Ancak hasta basketbol voleybol yada tenis gibi spor dalları ile profosyonel yada amatör olarak ilgilenen biri ise bu spor dalları kolun başüstü pozisyonunda yoğun kullanıldığı bir alan olduğu için bu sporlara tam aktif dönüş süreleri 6. Ay sonrasında müsaade edilir.
